Euskal Curriculuma/Gizarte Zientziak/Nondik gatoz? Euskal Herriaren bilakaera historikoa Europan eta Munduan
Nondik gatoz? galdera egiten zuen Joxe Migel Barandiaranek herri batek egin behar dituen galdera sortan. Galdera horri erantzuna ematea historia aztertzea da, herri baten historia.
Curriculumean edukia bezain garrantzizkoa da historiaren funtzioa zein den argi agertzea. Zertarako egin behar da historia eta nolakoa? Soilik nazio baten nortasuna lantzeko eta zein nazio? Herritar komunitatearen kontzientzia lantzeko eta suspertzeko? Guztien ondare kulturala transmititzeko? Gaurko mundua ulertzeko iragana aztertuz? Galdera zerrenda luza eta osa dezake bakoitzak.
Euskal Herria ez da modu isolatuan bizi, garatu. Ez gara uharte herri bat. Historiaurrean zehar, eta noski geroagoko historian ere, askotariko eraginak iritsi zaizkigu hala iparraldetik nola hegoaldetik. Gure kulturaren sorrera, Europako beste hainbatetan bezala, beste herri, ekarpen, jendeen migrazio eta elementu kulturalekiko harremanetan gertatu zen.
Hemen proposatzen den edukia behin behineko proposamena da. Azaltzen den historia Euskal Herrikoa da, baina Europako historia orokor baten barruan kokaturik, artikulazio eta marko politiko guztien gainetik, euskaldunak gutxienez Europako herritarrak baitira. Lana ez da erraza, ikusirik Euskal Herriko lurralde bakoitzak bere historia berezia duela, bere iragan bereziari, bere dinamika sozio-politiko bereziari loturik. Euskal Herria aurpegi anitzetakoa baita, lurralde bakoitzak egoera juridiko bereziak bizi izan ditu iraganean. Hala ere, desberdintasun guztien gainetik, hor dira ezin ukatuzko eragile komunak, euskaldun guzien ondare komuna osatzen dutena.
Historiaurrea aldatu
Lehen biztanleak.Paleolitoa aldatu
Ustekabeko aurkikuntzak: horien kokapena aldatu
Euskal lurraldeetako lehen biztanleak aldatu
Bizimoldeak haitzuloetatik kostaldera aldatu
Aztarnategi nagusiak: Benta Laperra, Santimamiñe, Ekain, Altxerri, Isturitze… aldatu
Neolitoa aldatu
Neolitoaren ezaugarriak euskal lurraldetan. aldatu
Lehen herrixkak. aldatu
Metalen aroa. Kobrearen eta brontzearen sarrera aldatu
Iparraldeko eta hegoaldeko eraginak. aldatu
Tresneria berrien aztarnak. aldatu
Megalitismoaren garapena: trikuharriak eta tumuluak. aldatu
Euskara aldatu
Euskararen jatorria eta bilakaera. aldatu
Beste hizkuntzekiko harremanak. aldatu
Historia aldatu
Antzinatea aldatu
Zibilizazio zelto-iberikoaren azalpenak Araban eta Nafarroan aldatu
Greko-erromatar idazleen iritziak euskaldunekiko. aldatu
Erromatarkuntzaren ondorioak gizartea eta antolamendu politikoan. Latinaren eragina euskararengan. aldatu
Mundu klasikoaren kultura ondareak gure egungo zibilizazioari egindako ekarpenak. aldatu
Kristautasunaren hedapena eta eragina. aldatu
Euskal herria erdi aroan aldatu
Aldaketa geopolitikoak IV. mendetik aurrera aldatu
Baskonia-Akitania bisigodoen, frankoen eta Islamaren artean. Herrialde horien arteko bakezko harremanak eta haserreak. Al Andalus/Tutera. aldatu
Nafarroako erresuma eta Pirinioetatik hegoaldera eta iparraldera dauden euskal lurraldeak aldatu
Lurralde-antolakuntzaren bilakaera estatu europarren eraketa-prozesuan. aldatu
Euskal lurraldeen barne eta kanpo-harremanak. aldatu
Ingalaterrako koroa Lapurdin eta Zuberoan. aldatu
Ehun urteetako Gerrak Zuberoan eta Lapurdin izandako eragina. aldatu
Nafarroako Erresuman izandako aldaketak. Gaztelaren gerra eta konkista. aldatu
Euskal herriko gizartea eta zibilizazioa Erdi Aroan: aldatu
Erdi Aroko gizartea: Jaunak, apaizak eta nekazariak. aldatu
Behe Erdi Aroko hirien loraldia eta burgesiaren azalpena. aldatu
Erlijioaren eragina:Monasterioak eta kristau-eliza. aldatu
Mairuak/kristauak/juduak. Hiru erlijio eta kulturen arteko elkarbizitza. aldatu
Ekonomiaren ezaugarriak Erdi Aroan aldatu
Itsas nabigazioa. arrantza eta merkataritza. Bilboko portua eta kontsulatua. Bale-arrantza. aldatu
Euskaldunak Amerikako konkista eta kolonizazioan. Artoaren sarreraren garrantzia nekazaritzan. aldatu
Burdinolak eta ontziolak. aldatu
Berant Erdi Aroko gatazka sozio-ekonomikoak:. Gerra, gosete eta izurriteak aldatu
Nekazarien oldarpenak eta emantzipazioak. aldatu
Gremioen altxaketak. aldatu
Ahaide Nagusien arteko borrokak aldatu
Foru-sistemaren eraketa euskal lurraldeetan aldatu
Foruen eta erakundeen sorrera eta hedapena. aldatu
Egungo zenbait erakunderekiko dituzten harremanak. aldatu
EUSKAL HERRIA ARO MODERNOAN aldatu
Kulturaren bilakaera XVI-XVIII mendeetan. aldatu
Kristau erreformak eta katolikoen kontrarreforma. Joana Albretekoa eta Joannes Leizarragaren Biblia. aldatu
Ilustrazioa: Bergarako Errege Mintegia, Euskal Herriaren Adiskideen Elkartea eta Elhuyar anaiak. aldatu
Lurraldeen bilakaera aldatu
Espainiar Borbondarren erreformismoa. Foralismoaren krisiak, Matxinadak. aldatu
Frantziako Borbon etxearen gorakadaren ondorioak Ipar Euskal Herrian. Enrike III.a (Nafarroakoa)- IV.a (Frantziakoa). Luis XIV.a eta Utrecht-eko hitzarmenaren ondorioak. aldatu
Euskal Herriko lurraldeen legedi eta erakundeen bilakaera. aldatu
Aldaketak euskal herriko gizartean eta ekonomian aldatu
Demografia-gorabeherak. aldatu
Artoaren ekarpena eta nekazari krisiak. aldatu
====Itsas-merkataritza: artilea, burdina. Mundu kolonialaren eragina. Caracasko Errege Konpainia Gipuzkoar