Euskal Herriko bidaia-gida/Ibilbideak/Irugurutzetako labeak
Garai batean, meatzaritzak sakon aldatu zituen Aiako Harriaren inguruak, ugariak izan baitziren hango burdin, berun, zilar eta kobre meatzeak. [1]
| Irugurutzetako labeak | |
|---|---|
 | |
| Herrialdea | Gipuzkoa |
| Zailtasuna |
 Erraza |
| Lekuak | Meaka, Ola sagardotegia, Aitzondoko ur jauzia, Irugurutzetako labeak, Aiako Harria |
| Distantzia | 6,7 km. 2 ordu. |
| Ingurunea | Garai batean, meatzaritzak sakon aldatu zituen Aiako Harriaren inguruak, ugariak izan baitziren hango burdin, berun, zilar eta kobre meatzeak. |
| Abiapuntua | Meaka (Irun) |
| Informazioaren iturria | Lehenengo informazio iturria |
Ibilbidea aldatu
Aldiro, gure mendietako batera igotzen naizen bakoitzean, nire begiradak beti talka egiten du Aiako Harriaren silueta bereziarekin. Mendebaldeko isurialdeak erakusten duen granitozko harresiak helezin itxura agertzen du, eta ekialdeko magalak, aldiz, leunagoa. Altuera txikiko mendiz inguraturik dago, kostaldetik gertu, eta begiratoki paregabea da Atturriren bokaletik Matxitxakoraino marrazten den kosta zatiak eskaintzen duen ikuspegiaz liluratzeko, baita Xoldokogainatik Belagoa eta Zurizako mendietaraino luzatzen den Pirinioetako mendilerroa gure begiez irudikatzeko ere. Gaur, gailurretatik Bidasoa aldera irristatzen diren lurretan ibiliko gara, eta, horrela, haranaren sakonean dauden Irugurutzetako labeak ezagutzeko parada izango dugu.
Irungo Meaka auzoan emango diogu hasiera ibilaldi zirkular interesgarri honi. Aitzondoko ur jauziraino doan bide tartea kenduta, ibilbidea marra zuri eta berdez balizaturik dago (SL-Gi 1006). Autoa aparkatu, eta errekaren beste aldean hedatzen den bidegorritik —bizikleta eta oinezkoentzat soilik— erraz helduko gara Ola sagardotegiaren ondora. Sagardotegi hori 1999. urtean inauguratu zuten, baina zaharragoa da. XIII. mendean eraikitako burdinola izan zen, Arantzeteko burdinola, hain zuzen ere. Gaur egun, ederki kontserbatzen ditu hiru metroko zabalerako kareharrizko hormak.
Ola aurretik, eskuinalderantz joko dugu porlanezko bide zabalean zehar. Hasieran, suabe hasiko gara igotzen, baina laster Belbio baserrien ondora iristeko aldapa gogortu egingo zaigu. Azken aldapa pikoaren goiko aldera iristean, porlanezko pista utzi, eta ezkerretik ateratzen den lurrezko beste pistan murgilduko gara. Altuera zertxobait galdu eta gero, bidea leundu egingo zaigu. Aitzondoko ur jauzira heldu aurretik, bide balizatuak jaistera gonbidatuko gaitu, baina, ur jauzia bisitatu nahi izanez gero, aurrera segituko dugu. Bide zabala amaitzean, eroritako etxe baten aurrien ondotik pasa, eta errekan sartuko gara. Ikusgaitz den xenda batek ur jauziaren ondora eramango gaitu. Garaiaren arabera, ur emaria oso desberdina da.
Igotako bidetik atzera egin, eta balizatutako bidera itzuliko gara. Kablez egindako eskubandek altuera galtzen lagunduko digute, eta berehala jaitsiko gara errekastoaren gainetik pasatzen den zubira. Hurrengo kilometroa oso erosoa gertatuko zaigu: orbelak estaltzen duen xenda erosoak Irugurutzetako labeen ondora eramango gaitu. Azken malda pikoa jaitsi, eta labeen goiko aldean izango gara.
Barietate, mineral aberastasun eta harrobiko produktuen ugaritasunaren aldetik, leku gutxi lehia daitezke Bidasoko arroarekin. Garai batean meatzaritzak sakon aldatu zituen Aiako Harriaren inguruak, ugariak izan baitziren bertako burdin, berun, zilar eta kobre meatzeak. Bertan behera utzi zituztenetik, izadia nagusitu egin da berriro. Paisaia ziragarriak, non oraindik ere posible baita garai bateko meatzaritzak utzitako hondar eta aztarnak aurkitzea. Horren guztiaren adibide nagusietako bat Irugurutzetako labeak dauden ingurunea da. Meazuri, Meagorri, Aitzondo eta Basakaitzeko inguruetan ateratzen zen burdin karbonatoa Aitzondoko mehargunean dagoen Irugurutzetako labeetan kiskaltzen zuten. Labeetaraino, bagonetaz edo kableen bidez garraiatzen zuten minerala.
Paraje bitxi horri bizkar eman, eta Ola sagardotegiraino doan bidetik ia kilometro bat beteko dugu. Abiapuntura itzultzeko, bidegorrian sartu, eta Irugurutzeko errekaren paraleloan ibiliko gara, aparkalekura heltzeko.